MenuMenu
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) cukrzyca, jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi wynikającym z nieprawidłowego wydzielania i/lub działania insuliny. Insulina jest hormonem produkowanym przez trzustkę, który stabilizuje prawidłowy poziom glukozy we krwi, umożliwiając jej wnikanie do komórek. Przewlekła hiperglikemia (podwyższony poziom glukozy we krwi) wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie:
• oczu,
• nerek,
• nerwów,
• serca,
• naczyń krwionośnych .
Nazwa cukrzyca – diabetes mellitus – pochodzi od łacińskich słów oznaczających „cedzenie wody przez ciało” oraz „słodki jak miód” . Oba określenia dotyczą istotnych objawów cukrzycy:
• wzmożonego pragnienia,
• częstego oddawania moczu,
• wysokiego stężenia cukru we krwi.
Dotyka głównie (choć nie jest to zasadą) dzieci i młodych dorosłych przed 35 rokiem życia. Nazywamy ją często „cukrzycą młodego wieku”. Stanowi ok. 9% ogólnej liczby pacjentów z cukrzycą.
Przyczyną zachorowania na cukrzycę typu 1 jest nieprawidłowa aktywność układu immunologicznego organizmu (czyli odpornościowego), który własne prawidłowe komórki beta trzustki wydzielające insulinę uznaje za obce. Organizm wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko własnym komórkom produkującym insulinę.
Mówiąc najkrócej – niszczy je.
Cukrzycę typu 1 charakteryzuje nagły początek. W momencie rozpoznania choroby zwykle około 80% komórek beta jest już nieaktywnych. Nie można zapobiec jej wystąpieniu, a jedynym sposobem leczenia tego rodzaju cukrzycy jest:
• podawanie insuliny,
• dieta,
• aktywny tryb życia (wysiłek fizyczny).
Jest najczęściej występującą postacią cukrzycy. Stanowi około 90% przypadków zaobserwowanych u chorych. Początek jest łagodny a objawy mniej nasilone, ponieważ choroba rozwija się długo. Dotyka najczęściej osoby starsze. Jednak w dzisiejszych czasach obserwuje się również alarmujący wzrost jej zachorowań u znacznie młodszych osób (również u dzieci). Pewne sytuacje czy zdarzenia mogą sprzyjać rozwojowi cukrzycy typu 2 (są to tak zwane czynniki ryzyka cukrzycy typu 2).
Jeżeli już o tym mowa, czynnikami ryzyka są:
otyłość,
siedzący tryb życia i niska aktywność fizyczna,
nieodpowiednia dieta,
nadciśnienie tętnicze,
używki.
Ten typ cukrzycy jest również w pewnym stopniu dziedziczny.
Przyczyną podwyższonego poziomu glukozy we krwi nie jest brak insuliny, ale jej nieprawidłowe wydzielanie i/lub słabsze działanie w organizmie. Następnie dochodzi do uszkodzenia komórek beta produkujących insulinę. W momencie rozpoznania choroby około 50% komórek beta, które wydzielają insulinę, jest jeszcze aktywnych. Oznacza to, że organizm nadal jeszcze produkuje własny hormon. Z tego właśnie powodu pacjenci początkowo leczeni są za pomocą diety i zwiększonego wysiłku fizycznego oraz leków doustnych. Stosuje się tabletki, które nie zawierają insuliny, a powodują tylko wzrost wrażliwości komórek na nią lub zwiększają ilość insuliny uwalnianą z trzustki.
W kolejnych latach trwania choroby dochodzi do coraz większego niszczenia komórek beta i może być konieczne uzupełnianie insuliny z zewnątrz. Należy jednak pamiętać, że kluczowa w leczeniu cukrzycy typu drugiego (zwłaszcza w początkowej fazie choroby) jest starannie dobrana dieta oraz aktywność fizyczna.
Latent Autoimmune Diabetes in Adults
To mieszcząca się w definicji cukrzycy typu 1, późno ujawniająca się cukrzyca o podłożu autoimmunologicznym u osób dorosłych. Mówiąc krótko, to jedynka u osób starszych.
Cukrzyca typu LADA dotyczy 5 – 10% osób z cukrzycą rozpoznaną po 35 roku życia.
Należy do cukrzycy typu 1 o wolno postępującym autoimmunologicznym procesie destrukcji komórek beta. Osoby chorujące na ten typ cukrzycy są względnie szczupłe i bardzo wrażliwe na działanie insuliny.
Objawy kliniczne w cukrzycy typu LADA nie zawsze pozwalają na ostateczne postawienie rozpoznania, sprawiając trudności diagnostyczne w różnicowaniu z cukrzycą typu 2. Prawdopodobnie nawet do 15% osób, u których zdiagnozowano cukrzycę typu 2, może mieć w rzeczywistości LADA. Do jej rozpoznania konieczne jest stwierdzenie obecności autoprzeciwciał typowych dla cukrzycy typu 1, przede wszystkim anty-GAD65, i/lub niskie stężenie peptydu C.
Maturity Onset Diabetes of the Young
Cukrzyca monogenowa (czyli wywołana mutacją tylko w jednym genie), stanowi 1–2% wszystkich przypadków cukrzycy. Jest rzadkim typem cukrzycy, spowodowanym genetycznym (wrodzonym) uszkodzeniem komórki beta, która produkuje insulinę. Powstaje w wyniku pojedynczej mutacji, dlatego jej ostateczne zdiagnozowanie uzależnione jest od badania genetycznego. W uproszczeniu nazywa się ją cukrzycą typu dorosłego (typu II) występującą u ludzi młodych. Charakterystyczne są dla niej zachorowania kilku członków rodziny w trzech kolejnych pokoleniach. Zapotrzebowanie na insulinę nie jest duże, w pierwszym okresie choroby wystarczają wysokie dawki leków doustnych.
W tym miejscu warto również wspomnieć o tzw. cukrzycy noworodkowej, którą definiuje się jako zachorowanie przed 9. miesiącem życia. W takim przypadku konieczne jest wykonanie badania genetycznego w celu potwierdzenia występowania choroby. Pacjentów cierpiących na cukrzycę wrodzoną leczy się lekami doustnymi. Ten typ cukrzycy jest niezwykle rzadki.
Cukrzyca przedciążowa
gdy kobieta chorująca na cukrzycę jest w ciąży (niezależnie od typu choroby)
Cukrzyca ciążowa
różnego stopnia zaburzenia tolerancji węglowodanów lub cukrzyca rozwijająca się lub po raz pierwszy rozpoznana w ciąży. Ustępuje po urodzeniu dziecka. W grupie kobiet z cukrzycą ciężarnych istnieje wyższe ryzyko zachorowania w przyszłości na cukrzycę. Leczenie tej postaci cukrzycy powinno być prowadzone tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach ginekologiczno-diabetologicznych