Cukrzyca typu 1 

(łac. diabetes mellitus typi 1), inaczej cukrzyca insulinozależna

(ang. insulin-dependent diabetes mellitus, IDDM)

To jedna z etiopatogenetycznych postaci cukrzycy. U jej podłoża choroby leży przewlekły, autoimmunologiczny proces chorobowy prowadzący do powolnego zniszczenia produkujących insulinę komórek β wysp trzustkowych (wysepek Langerhansa) i w następstwie tego do utraty zdolności jej wydzielania.

Cukrzyca była chorobą znaną już w starożytności (Egipt, Grecja, Indie), jednak nikt nie wiedział jak ją skutecznie leczyć. Pierwsze zapisy na temat cukrzycy mówią o niezaspokojonym pragnieniu, częstym oddawaniu moczu i bardzo szybkim wyniszczeniu ciała kończącym się po krótkim czasie śmiercią. Nazwa łacińska Diabetes Mellitus (diabetes - przelewać, przeciekać mellitus - miodowy, słodki) pochodzi od dużych ilości słodkiego moczu, jaki oddawali chorzy mimo ciągłego picia wody (dawniej badano mocz próbując go i w ten sposób rozpoznawano cukrzycę).

Dopiero wiek XIX przyniósł przełom w historii cukrzycy. W 1869 roku student medycyny Paul Langerhans przypadkowo odkrył wyspy trzustkowe, które na jego cześć zostały nazwane wypami Langerhansa. Udało się stwierdzić, że osoby zmarłe na cukrzycę miały uszkodzoną właśnie trzustkę. Doprowadziło to do przeprowadzenia serii doświadczeń w 1889 roku przez Oskara Minkowskiego i Josepha von Meringa na psach - świat nauki dowiedział się, że wycięcie trzustki powoduje cukrzycę. To oni jako pierwsi odkryli i opisali rolę trzustki w regulacji poziomu cukru we krwi, jednak nie potrafili wyodrębnić odpowiedzialnej za to substancji. Mimo wszystko był to olbrzymi krok w kierunku ratowania chorych na cukrzycę ludzi. Dziś Europejskie Stowarzyszenie Badań nad Cukrzycą przyznaje co roku nagrody młodym, zdolnym badaczom cukrzycy w uznaniu osiągnięć Oskara Minkowskiego. Szybko po tych wydarzeniach wykryto specjalne komórki - beta - na wcześniej wspomnianych wyspach Langerhansa, które wytwarzają insulinę i stanowią jedynie 2% masy trzustki.

W latach 1921-22 dwaj Kanadyjczycy - młody chirurg Frederyk Grant Banting i student medycyny Karol Herbert Best prowadzili badania również z udziałem psów. Dopiero im udało się wyekstraktować substancję z trzustki psa (i później mu podać w postaci zastrzyku, co leczyło powstałą u psa cukrzycę), dlatego są uznawani za odkrywców o insuliny. Oczyszczony roztwór insuliny uzyskali dzięki współpracy z chemikiem Bertramem Collipem. Historyczna chwila nastąpiła 23 stycznia 1922 roku gdy został podany pierwszy zastrzyk z insuliny pochodzącemu z Toronto 14-letniemu Leonardowi Thompsonowi z 2-letnim stażem cukrzycy. Banting i jego zwierzchnik MacLeod zostali nagrodzeni nagrodą Nobla, postanowili podzielić się nią z Bestem i Collipem, którzy mieli ogromy wkład w to osiągnięcie. W 1958 roku nagrodę Nobla otrzymał również Frederick Sanger, któremu udało się ustalić sekwencję aminokwasową insuliny. Również w tym roku została jako pierwsze białko z sukcesem zsyntetyzowana chemicznie (pierwszy lek wytworzony metodami inżynierii genetycznej).

Początkowo insulinę podawano w szklanych strzykawkach, które później wygotowywano - niestety przez to po jakimś czasie stawały się nieszczelne. Po jakimś czasie zastąpiły je insulinówki, a dopiero w latach 80 na rynku pojawiły się peny. Dzięki opracowaniu metody badania poziomu insuliny w organizmie w 1959 roku, podzielono cukrzycę na typ 1 i typ 2 zgodnie z możliwością wytwarzania własnej insuliny.

Produkcję glukagonu rozpoczęła się w 1961 roku (firmy Eli Lilly) przeznaczonego na ciężkie przypadki hipoglikemii. Pierwszy glukometr (firmy Ames Company) powstał dopiero w 1970 roku. Do tego czasu aby kontrolować poziom cukru we krwi do lat 50 XX wieku można było korzystać jedynie z próby Benedicta, która polegała na pobraniu próbki moczu i dodaniu jej do niebieskiego roztworu i podgrzaniu całości. Później powstały tabletki, które zmieniały barwę pod wpływem oddanego na nie moczu, kilka lat po nich pojawiły się dobrze nam znane paski do badania poziomu cukru w moczu. Badanie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) wprowadzono w 1977 roku jako podstawowy wskaźnik długofalowego wyrównania cukrzycy i jest nim do dziś. Pierwsza pompa insulinowa została zaprezentowana w 1983 roku, a dwa lata później model MiniMed 504 (Medtronic) wprowadzono na rynek. Od tego czasu postępuje rozwój technologii pomp insulinowych w kierunku wynalezienia sztucznej trzustki.

Weronika Kowalska | Edukator diabetologiczny | diabetyk
Posted on 20.04.2016 diabetyk24.pl